จาก Web 1.0 สู่ Web 3.0

หากมองในมุมของผู้ใช้ การเข้าถึงข้อมูลบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ตที่ได้รับความนิยมมากสุด เป็นการเข้าถึงด้วยรูปแบบเวิลด์ไวด์เว็บ ในชั้นแอปพลิเคชันตามแบบจำลอง OSI ทำให้สามารถสื่อหรืออธิบายด้วยลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างผู้ใช้กับข้อมูลผ่านพัฒนาการของเว็บใน 3 ช่วง ล้อกับการเกิดขึ้นของคลื่นดิจิทัล 3 ลูกในบทความก่อนหน้าได้เช่นกัน

ในช่วงยุคแรกของเว็บ (Web 1) มีหลายบทความที่เขียนถึงเว็บยุคแรกว่า มีคุณสมบัติในการเรียกดูข้อมูล (Read) เพียงอย่างเดียว ซึ่งผู้เขียนไม่ค่อยเห็นด้วย เพราะจริง ๆ แล้ว ตั้งแต่ในยุคแรก ผู้ใช้สามารถโต้ตอบหรือป้อนข้อมูล (Write) ผ่านเว็บฟอร์ม และออกคำสั่งใช้งานเซิร์ฟเวอร์ด้วย CGI (Common Gateway Interface) ได้

สิ่งที่น่าจะเป็นคุณลักษณะของเว็บยุคแรก คือ เนื้อหาที่เจาะจงตามผู้ใช้ (User-Specific Content: USC) โดยผู้ให้บริการพยายามที่จะสร้างเนื้อหาที่ตรงกับความต้องการของผู้ใช้แต่ละราย เพื่อให้เว็บไซต์ของตนเป็นที่นิยมและอยู่กับเว็บไซต์เป็นเวลานานหรือเข้ามาเป็นประจำสม่ำเสมอ

ในแง่ของผู้ขายสินค้าและบริการจะพยายามเก็บรวบรวมข้อมูลและพฤติกรรมของผู้ใช้เพื่อนำเสนอสินค้าและบริการให้ตรงกับที่ลูกค้าต้องการ

กล่าวอีกนัยหนึ่ง ข้อมูลในเว็บยุคแรกนี้ คือ “ข้อมูลบอกสินค้า” ที่เว็บไซต์ใช้ประมวลเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ใช้

สัญลักษณ์ที่เป็นตัวแทนของเว็บยุคแรกนี้ คือ เว็บคุกกี้ ซึ่งคือชุดข้อมูลขนาดเล็กที่เว็บไซต์ส่งมาเก็บไว้ที่เว็บเบราว์เซอร์ของผู้ใช้ เพื่อใช้จดจำชื่อบัญชีผู้ใช้ เวลาที่ผู้ใช้เข้าเว็บครั้งล่าสุด ข้อมูลสินค้าที่ผู้ใช้เลือกไว้ เป็นต้น

ในช่วงยุคที่สองของเว็บ (Web 2) การเกิดขึ้นของสื่อสังคมออนไลน์ เปิดโอกาสให้ผู้บริการสร้างแพลตฟอร์มเพื่อใช้ประโยชน์จากข้อมูลผู้ใช้เพิ่มขึ้น โดยชักจูงให้ผู้ใช้สร้างเนื้อหาภายในแพลตฟอร์มของตน เพื่อการเผยแพร่ แลกเปลี่ยน แสดงความคิดเห็น สร้างเพื่อน แฟนคลับ และกลุ่มผู้ติดตามเนื้อหาที่สร้างโดยผู้ใช้ (User-Generated Content: UGC)

ผู้ให้บริการจะออกแบบระบบนิเวศที่ดึงดูดให้ผู้ใช้ต้องรักษาฐานความนิยม หรือการได้รับส่วนแบ่งรายได้ ด้วยการผลิตเนื้อหาให้กับแพลตฟอร์มอย่างต่อเนื่อง

กล่าวอีกนัยหนึ่ง ข้อมูลในเว็บยุคที่สองนี้ คือ “ข้อมูลเป็นสินค้า” ที่แพลตฟอร์มเป็นเจ้าของข้อมูลและสร้างรายได้จากข้อมูลที่ผู้ใช้สร้างขึ้น

สัญลักษณ์ที่เป็นตัวแทนของเว็บยุคที่สองนี้ คือ แฮชแท็ก ซึ่งเป็นคำหรือวลีที่นำหน้าด้วยเครื่องหมาย # เป็นข้อมูลอภิพันธุ์ (Metadata) ที่ใช้ชี้อ้างอิงข้อมูลที่ผู้ใช้เผยแพร่ในสื่อสังคมออนไลน์ และใช้เพื่อช่วยให้ผู้ที่สนใจสืบค้นพบข้อมูลด้วยแฮชแท็กดังกล่าว

ในช่วงยุคที่สามของเว็บ (Web 3) การเกิดขึ้นของบล็อกเชน ทำให้มีการสร้างสินทรัพย์ดิจิทัลในรูปของเหรียญ (Coin) และโทเค็น (Token) อย่างมากมาย

การเกิดขึ้นของระบบการเงินไร้ตัวกลาง (Decentralized Finance: DeFi) โดยที่ผู้ทำธุรกรรมไม่จำเป็นต้องรู้จักหรือไว้วางใจกันหรือมีบุคคลที่สามช่วยตรวจสอบยืนยัน (Trustless) และสามารถเข้าใช้ระบบโดยไม่จำเป็นต้องขออนุญาต (Permissionless)

คุณลักษณะเด่นของเว็บยุคที่สาม คือ ข้อมูลหรือเนื้อหาที่ผู้ใช้เป็นเจ้าของ (User-Owned Content: UOC)

กล่าวอีกนัยหนึ่ง ข้อมูลในเว็บยุคที่สามนี้ คือ “ข้อมูลเป็นสินทรัพย์” ที่ถูกจัดเก็บแบบกระจายศูนย์อยู่ในระบบซึ่งไม่ต้องพึ่งพิงหรืออาศัยตัวกลางหรืออยู่ภายใต้แพลตฟอร์มของผู้ให้บริการเดียว

สัญลักษณ์ที่เป็นตัวแทนของเว็บยุคที่สามนี้ คือ วอลเล็ต ซึ่งคือ อุปกรณ์ โปรแกรม หรือบริการที่ทำหน้าที่เป็นกระเป๋าสำหรับเก็บสินทรัพย์ดิจิทัลให้มีความปลอดภัย และใช้ต่อเชื่อมกับบล็อกเชนเพื่อทำการซื้อ ขาย รับ โอนสินทรัพย์ดิจิทัลกับคู่ธุรกรรม